Łódź - Nasze Miasto


Łódź - miasto wojewódzkie w środkowej Polsce, położone na Wysoczyźnie Łódzkiej, na dziale wodnym I rzędu Wisły i Odry. Przejściowa siedziba władz państwowych w 1945 r. Siedziba władz województwa łódzkiego. Drugie pod względem liczby ludności miasto w Polsce (764,168 osób) i czwarte pod względem powierzchni (293,3 km²). Największe polskie miasto położone w całości po zachodniej stronie Wisły. Ważny ośrodek akademicki (6. uczelni państwowych oraz 17. prywatnych), a także kulturalny. Sześć kilometrów od centrum Łodzi znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta. Pochodzenie nazwy miasta (a przedtem wsi) nie jest wyjaśnione. Dawniejsze hipotezy, że miała się ona wywodzić od nazwiska rodowego Łodzic, od "łozy" (wierzby), od nazwy rzeki "Łódka", od "łódki" (środka komunikacji) czy wreszcie od imienia Włodzisław w świetle nowszych badań okazały się nieprawdziwe.

Historia
    Pierwsza wzmianka w dokumencie z 1332 r. (wieś Łodzia); prawa miejskie nadane w Przedborzu nad Pilicą w 1423 r., a wraz z nimi pozwolenie na organizowanie targów. Do końca XVII w. Łódź rozwija się jako małe miasteczko rolnicze, będące własnością biskupstwa włocławskiego. Staje się ona wtedy lokalnym ośrodkiem handlowym oraz rzemieślniczym (mieściło się tu osiem młynów oraz warsztaty kołodziejów, bednarzy, szewców, cieśli i rzeźników). W szczytowym okresie rozwoju "Łodzi rolniczej" na początku XVI w., miasteczko liczy ok. 700 mieszkańców. Okres najazdów szwedzkich w połowie XVII w. doprowadza do upadku i częściowego wyludnienia. W 1739 r. w Łodzi mieszkało raptem 97 rodzin. W 1777 r. Łódź liczyła 265 mieszkańców, a w mieście stało 66 domów. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Łódź trafia do zaboru pruskiego. W tym czasie liczy jedynie 250 mieszkańców, a obszar zabudowany obejmuje obecne Stare Miasto. W 1798 r., wskutek sekularyzacji dóbr kościelnych, staje się miastem rządowym. Od 1807 r. należy do Księstwa Warszawskiego, od 1815 do Królestwa Polskiego. W 1820 r. – decyzją władz rządowych – włączenie Łodzi do grona osad przemysłowych i przeznaczenie jej roli ośrodka tkackiego i sukienniczego. Przemawiają za tym warunki naturalne i prawne: państwowa własność ziemi – możliwość wydzielania działek osadnikom, duże zalesienie – drewno jako materiał budowlany i opałowy, liczne drobne rzeczki o dużym spadku (m.in. Ostroga/Łódka, Jasień, Olechówka) – energia do napędu maszyn.
    Decyzja ta jest początkiem okresu rozwoju "Łodzi przemysłowej". Do Łodzi przybywają przedsiębiorcy i robotnicy m.in. z Wielkopolski i Śląska, ale głównie z Brandenburgii, Saksonii, Czech i Moraw. Aby sprostać potrzebom producentów tkanin i dzianin oraz rzeszy zatrudnionych u nich pracowników, władze miejskie – w latach 1821-1823 – rozplanowują i wytyczają osadę sukienniczą Nowe Miasto. Ulokowano ją na południe od istniejącego Starego Miasta, a najważniejszym jej elementem jest centralnie położony, ośmioboczny rynek, z czterema wylotowymi ulicami na jego osiach (dzisiejszy Plac Wolności). W latach 1824-1827 wytyczają kolejną osadę – Łódka, położoną na południe od Nowego Miasta, wzdłuż osi, którą stanowi ulica Piotrkowska. Następuje gwałtowny rozwój Łodzi i przeobrażenie jej w ciągu kilkudziesięciu lat z małej mieściny (liczącej w 1830 r. 4 tys., a w 1865 r. 40 tys.) w przemysłową metropolię z 300 tys. mieszkańców w 1900 r. i 500 tys. w 1914 r. Na początku okresu "Łodzi wielkoprzemysłowej" powstają wielkie manufaktury, m.in. kompleks fabryczny Ludwika Geyera, rozwijający się od 1828 r. – z pierwszą na terenach Królestwa Polskiego maszyną parową (1839) – znany dziś jako Biała Fabryka. W latach trzydziestych jest to największe przedsiębiorstwo przemysłowe w Królestwie Polskim. Łódź eksportuje swoje wyroby głównie do Rosji i Chin.
    Okres po upadku powstania listopadowego (1831) przynosi bariery celne i pewną stagnację. Jednak kolejną koniunkturę napędzają w drugiej połowie XIX w. rozwój rynku wewnętrznego, otwarcie w 1865 r. linii kolejowej Fabryczno-Łódzkiej do Koluszek na trasie kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, napływ taniej siły roboczej (po uwłaszczeniu chłopstwa) i ponowne otwarcie eksportu (zniesienie przez Rosję granicy celnej w 1851 r.)oraz wprowadzenie w 1877 r. tzw. złotych ceł na granicy Cesarstwa Rosyjskiego. W tym czasie rosną fortuny przemysłowe Scheiblerów, Grohmanów, Poznańskich. Powstają pierwsze miejscowe banki (w 1872 r. z inicjatywy Karola Scheiblera – Bank Handlowy w Łodzi oraz Towarzystwo Kredytowe Miejskie w Łodzi), udzielające głównie kredytów handlowych. Rośnie też udział lokalnego kapitału w bankach warszawskich. Łódź staje się miejscem wielkich szans, głównie dla Żydów, Niemców, Polaków i Rosjan – przysłowiową Ziemią Obiecaną (jest to publicystyczne określenie Łodzi, będące tytułem jednej z najlepszych powieści W. Reymonta). Ich ślady są ciągle czytelne w dzisiejszym mieście w postaci zespołów pofabrycznych, zabytków architektonicznych, świątyń czy cmentarzy. Podczas okupacji niemieckiej Niemcy nadali miastu nazistowską nazwę Litzmannstadt.

Gospodarka
    Przemysł włókienniczy, który stworzył potęgę Łodzi, ma coraz mniejsze znaczenie. Z liczących się w tej branży, pozostały m.in. Próchnik, Redan S.A. i Zakłady Tekstylno-Konfekcyjne Teofilów.
Obecnie szczególne znaczenie dla miasta mają rozwój nowych technologii, infrastruktury oraz pozyskiwanie inwestorów w trzech branżach: centra zaplecza biznesowego (tzw. BPO – Business Process Offshoring), logistyka i AGD.
    Swoje siedziby w Łodzi mają mBank i Multibank, a centra usług biurowych GE Money Bank i Philips (jego Europejskie Centrum Księgowości powstałe w Łodzi obsługuje 115 oddziałów z 20 krajów). W Łodzi powstała Grupa Atlas, a siedzibę ma polski przewoźnik lotniczy – Centralwings.
Łódzką domeną stała się produkcja sprzętu AGD, w Łodzi zainwestowali m.in. Merloni Indesit i Bosch/Siemens oraz ich poddostawcy. Dzięki temu Łódź stała się jednym z dominujących w Europie ośrodków produkcji tego sprzętu.
    W ciągu ostatnich lat w Łodzi zainwestowali też: Gillette (największa na świecie fabryka tej firmy jest w Łodzi), VF Corporation, ABB, Polska Grupa Farmaceutyczna, Hutchinson, Ericpol, TP SA czy ComArch. Accenture tworzy tzw. informatyczne centrum Demo, a centrum księgowe tworzy CitiBank. W 2006 r., amerykański potentat informatyczny Dell, zdecydował wybudować w mieście swoją fabrykę.
    Powstały też duże centra handlowo-rekreacyjne, m.in. Galeria Łódzka i Manufaktura (zajmująca powierzchnię aż 27 ha). Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna ŁOP - Łódzki Okręg Przemysłowy

Kultura
    Łódź to również ośrodek kulturalny, pełen różnego rodzaju imprez muzycznych, teatralnych, literackich, plastycznych i filmowych. Tu rokrocznie odbywa się kilkadziesiąt festiwali i przeglądów (m.in. Explorers Festiwal czy Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki).
    W mieście funkcjonuje 16 placówek muzealnych, z unikalnym w Europie Centralnym Muzeum Włókiennictwa, oraz Narodowym Muzeum Sztuki – posiadającym najbogatsze w Polsce zbiory sztuki współczesnej. Działa też wiele teatrów (m.in. Teatr Wielki, Teatr Muzyczny, teatry dramatyczne, teatry dla dzieci), Filharmonia (w niedawno przebudowanym futurystycznym gmachu nawiązującym jednak frontonem do dawnej fasady filharmonii), kina i galerie.
    Licznie odwiedzanym przez publiczność wydarzeniem artystycznym są Łódzkie Spotkania Baletowe. Co dwa lata – na scenie łódzkiego Teatru Wielkiego – prezentowane są najnowsze trendy w światowym balecie.
    Miasto, nie bez powodu określane jest mianem "HollyŁódź", stanowi przecież największy w Polsce ośrodek produkcji filmowej. W Wytwórni Filmów Fabularnych zrealizowano w drugiej połowie XX w. większość polskich filmów fabularnych. W Wytwórni Filmów Oświatowych powstają filmy edukacyjne i znakomite dokumenty np. nagrodzony Europejską Nagrodą Filmową Felix Usłyszcie mój krzyk Macieja Drygasa. W słynnym Studio Małych Form Filmowych Se-ma-for powstawały znakomite animowane seriale dla dzieci Miś Uszatek, Colargol, Zaczarowany ołówek, Kot Filemon. W Se-ma-forze Zbigniew Rybczyński zrealizował film Tango, za który otrzymał Oscara. Tu istnieje Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna, gdzie pierwsze swoje zawodowe kroki stawiali m.in. Andrzej Wajda, Roman Polański czy Krzysztof Kieślowski. Tu także od 2000 r. odbywa się prestiżowy Festiwal Camerimage – impreza, na którą przyjeżdżają najwybitniejsi operatorzy i reżyserzy z całego świata.
Łódź ma także szczęście do sukcesów grup muzycznych oraz wykonawców – O.S.T.R., Trubadurzy, Varius Manx, Ich Troje, Blue Cafe, Cool Kids of Death, Coma, Mikrowafle, zdobywają grono wiernych słuchaczy w całym kraju, a nawet poza jego granicami.
    Centrum kulturalnym miasta jest linia ulica Piłsudskiego – Piotrkowska – Kościuszki/Zachodnia, aż do Pałacu Poznańskiego i ustytuowanej tuż za nim – na terenach dawnego imperium włókienniczego fabrykanta Izraela Poznańskiego – Manufaktury, która stała się swoistym miastem w mieście. W tych starych budynkach z czerwonej cegły powstało ogromne centrum handlu, usług, biznesu, nauki, mody, kultury i sztuki.
    Na Piotrkowskiej, wraz z przecinającymi ją ulicami, obok najlepszego w Polsce wyboru małych pubów i restauracji, a latem ogródków piwnych, których tradycje sięgają XIX w., znajdują się salony mody, kina, teatry, filharmonia, galerie sztuki, muzea. Coraz więcej jest także luksusowych sklepów i banków. Tu można przyjść, usiąść i popatrzeć na tętniące życiem miasto.


Archikatedra Łódzka


Manufaktura Łódź


Pałac Izraela Poznańskiego
© Strona autorstwa Moniki Kanki